CĐCS đóng vai trò là tổ chức đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của đoàn viên công đoàn và NLĐ; tham gia, thương lượng, ký kết và giám sát việc thực hiện TƯLĐTT; thang lương, bảng lương, định mức lao động, quy chế trả lương, quy chế thưởng; NQLĐ, quy chế dân chủ ở doanh nghiệp, cơ quan, tổ chức; tham gia, hỗ trợ giải quyết tranh chấp lao động; đối thoại, hợp tác với NSDLĐ xây dựng mối quan hệ lao động hài hòa, ổn định, tiến bộ tại doanh nghiệp, cơ quan và tổ chức.
Tuy nhiên, trên thực tế, một số NLĐ lại không muốn tham gia CĐCS vì họ chưa thấy được những lợi ích quan trọng từ việc trở thành đoàn viên công đoàn. Nguyên nhân có thể là vì CĐCS trên thực tế chưa đủ mạnh, chủ yếu đứng về phía NSDLĐ do Ban chấp hành CĐCS được nhận lương trực tiếp từ doanh nghiệp, chưa tận tâm và hết lòng bảo vệ quyền lợi cho NLĐ, CĐCS không hoạt động hoặc chỉ hoạt động mang tính phong trào, không thiết thực, không giúp ích được nhiều cho NLĐ; CĐCS quá tách biệt với tập thể NLĐ, không có sự gắn kết, thấu hiểu lẫn nhau… Do đó, NLĐ sẽ suy nghĩ cho rằng việc NLĐ tham gia CĐCS chỉ tốn thời gian và tiền bạc nên không muốn tham gia.
Như vậy, để có thể vận động được NLĐ tham gia CĐCS, NSDLĐ cũng như Ban chấp hành CĐCS cần giúp NLĐ ý thức được những quyền lợi của NLĐ khi tham gia và bản thân CĐCS cũng phải có những phương án làm việc hiệu quả, mang tính thiết thực, giúp ích cho đoàn viên nói riêng và NLĐ nói chung. Cụ thể như sau:
- Quyền và lợi ích của NLĐ khi tham gia công đoàn
NSDLĐ và Ban chấp hành CĐCS cần cho NLĐ thấy được những quyền lợi mà NLĐ sẽ được hưởng khi tham gia CĐCS như sau:
1.1 NLĐ được nâng cao vai trò trong doanh nghiệp
Khi trở thành đoàn viên, NLĐ sẽ có các quyền rất quan trọng như sau[476]:
- Tham gia xây dựng, cho ý kiến, thông qua hoặc không thông qua các nội quy, quy chế của doanh nghiệp có ảnh hưởng đến quyền và lợi ích của tập thể NLĐ (như NQLĐ, TƯLĐTT, quy chế thưởng, thang, bảng lương); và
- Cho ý kiến, tham gia tổ chức, lãnh đạo về việc đình công tại doanh nghiệp.
1.2 NLĐ sẽ được CĐCS đứng ra bảo vệ và hỗ trợ khi quyền và lợi ích chính đáng bị xâm phạm
Khi có quyền và lợi ích chính đáng bị xâm phạm, NLĐ sẽ được CĐCS hỗ trợ, tư vấn, trợ giúp về pháp lý miễn phí về pháp luật lao động và công đoàn, cũng như được Ban chấp hành CĐCS đại diện tham gia tố tụng trong các vụ án tranh chấp lao động.
1.3 NLĐ sẽ được CĐCS hỗ trợ về mặt vật chất và tinh thần
CĐCS được giữ lại 71% kinh phí công đoàn do NSDLĐ đóng, 60% đoàn phí công đoàn do đoàn viên CĐCS đóng và 100% các nguồn thu khác của CĐCS để phát triển các hoạt động của CĐCS và NLĐ trong doanh nghiệp[477]. Mỗi năm, tỷ lệ kinh phí CĐCS sẽ được tăng 1% để đạt mức 75%[478]. Khi trở thành đoàn viên, NLĐ sẽ được CĐCS hỗ trợ kinh phí trong các hoạt động văn hóa, thể thao, du lịch trong phạm vi doanh nghiệp, đặc biệt trong việc bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp chính đáng của đoàn viên CĐCS.
1.4 CĐCS mang đến sự cân bằng lợi ích và vị thế giữa NLĐ và NSDLĐ
Việc tham gia phát triển tổ chức công đoàn đồng nghĩa với việc NLĐ sẽ tham gia đấu tranh như là một tập thể và mang đến những lợi ích lớn hơn cho mỗi NLĐ. Nếu đứng riêng rẽ và đấu tranh vì lợi ích cá nhân, NLĐ sẽ hoàn toàn yếu thế trước NSDLĐ. Đây cũng là một xu thế trên toàn thế giới, đặc biệt là tại các quốc gia phát triển.
Do đó, NSDLĐ và Ban chấp hành CĐCS tại doanh nghiệp nên giúp NLĐ ý thức được rằng NLĐ nên tham gia hoạt động CĐCS, vì điều đó sẽ mang lại rất nhiều lợi ích thiết thực cho NLĐ.
2. CĐCS cần có những phương án làm việc hiệu quả, mang tính thiết thực
CĐCS thể hiện đúng vai trò của mình là tổ chức đại diện và bảo vệ quyền lợi tốt nhất cho đoàn viên nói riêng và NLĐ nói chung trong các buổi đối thoại được tổ chức trong doanh nghiệp, xây dựng TƯLĐTT. CĐCS có thể đề xuất các quy định có lợi hơn cho NLĐ là công đoàn viên. Đồng thời, CĐCS cũng cần có những hoạt động, phong trào thiết thực, bổ ích ví dụ như các hoạt động thăm hỏi NLĐ khi ốm đau, hỗ trợ đoàn viên gặp hoàn cảnh khó khăn, các hoạt động vui chơi, giải trí bổ ích. Từ đó, NLĐ sẽ tin tưởng và hiểu rằng tham gia CĐCS không phải là việc tốn thời gian vô nghĩa mà sẽ giúp họ có nhiều lợi ích về vật chất, tinh thần và là chỗ dựa khi gặp tình huống khó khăn.
[476] Điều 18 Luật Công đoàn
[477] Điều 21.1 Quyết định 1908/QĐ-TLĐ ngày 19/12/2016 và Phần III.1.1 Quyết định 1355/QĐ-TLĐ ngày 01/10/2020
[478] Phần III.1.b Nghị quyết 07b/NQ-TLĐ ngày 21/01/2016
