Trước hết, để bắt đầu đọc bản nhạc phổ cho đàn piano, bạn cần lưu ý rằng khuông nhạc trên bản nhạc được chia thành năm dòng song song với đường kẻ ngang, mỗi dòng được đánh số từ 1 đến 5 từ dưới lên để dễ nhớ. Đây là những thứ cơ bản và quan trọng nhất khi bắt đầu học đọc nốt nhạc.
Bản nhạc phổ cho đàn piano sẽ bao gồm hai phần, mỗi tay chơi một phần. Khóa Sol ở phía trên được sử dụng để biểu diễn các nốt giai điệu, nốt hoa mỹ, chạy ngón và lót câu mà tay phải chơi, trong khi đó, khóa Fa ở phía dưới được sử dụng để biểu diễn âm Bass và phần mẫu âm hình đệm mà tay trái chơi.
Khi mới bắt đầu học đọc bản nhạc phổ, bạn có thể gặp khó khăn trong việc đọc các nốt nhạc ở cả khóa Sol và khóa Fa. Tuy nhiên, đừng lo lắng, bởi vì luôn có một số mẹo hữu ích để giúp bạn nhanh chóng học cách đọc nốt trên hai khuông nhạc này.
Tuy nhiên, sẽ không có mẹo nào được xem là chính thức hoặc đúng hoặc sai, nhưng có những mẹo dễ nhớ hơn và đôi khi bạn có thể kết hợp chúng lại với nhau tùy vào tình huống cụ thể hoặc sở thích của bản thân. Dưới đây là bảy mẹo phổ biến giúp bạn nhanh chóng học cách đọc nốt trên hai khuông nhạc khóa Sol và khóa Fa. Với những mẹo này, bạn sẽ dễ dàng đọc bản nhạc phổ và trình diễn những bản nhạc yêu thích của mình trên đàn piano.
- Học thuộc lòng các nốt cơ bản
Khi học đọc nốt nhạc trên đàn piano, nhiều người thường gặp khó khăn khi đọc các nốt trên cả khóa Sol và khóa Fa. Tuy nhiên, bạn đừng quá lo lắng, vì có rất nhiều mẹo để giúp bạn nhớ vị trí các nốt nhạc một cách dễ dàng hơn.
Để học đọc các nốt trên khóa Sol, bạn có thể ghi nhớ tên của 5 nốt nằm trên dòng kẻ là Đô – Mi – Sol – Si – Rê hoặc ghi nhớ 5 nốt nằm giữa hai dòng kẻ là Rê – Fa – La – Đô – Mi. Sau khi thuộc lòng các nốt nhạc này, bạn nên luyện tập chăm chỉ để có thể tự tin nhìn vào vị trí của nốt và đoán được đó là nốt gì. Đơn giản chỉ cần đánh tay phải đến nốt mà bạn đang đọc.
Đối với các nốt trên khóa Fa, để tránh nhầm lẫn với các nốt trên khóa Sol, các nốt cơ bản trên khóa Fa sẽ được dịch chuyển lên một quãng ba so với các nốt trên khóa Sol. Nghĩa là khi chơi các nốt trên khóa Fa trên đàn piano, bạn phải đánh tay trái. Để nhớ các nốt trên khóa Fa, bạn có thể áp dụng một mẹo đơn giản: nếu nốt đó nằm trên dòng kẻ, hãy hiểu rằng nốt đó được dịch chuyển lên một dòng kẻ phía trên. Nếu nốt đó nằm giữa hai dòng kẻ, hãy hiểu rằng nốt đó phải được dịch chuyển lên khe tiếp theo ở phía trên.
- Tập ghi nhớ vị trí của nốt nằm trên dòng kẻ hoặc nằm giữa dòng kẻ
Để nhớ các nốt trên dòng kẻ trong khóa Sol và khóa Fa, bạn có thể sử dụng một phương pháp đơn giản và thú vị đó là đặt tên cho mỗi chữ cái và ghép lại thành các câu có ý nghĩa. Ví dụ, trong khóa Sol, bạn có thể nhớ theo câu “Em Gọi Bạn Đi Fượt” để nhớ thứ tự các nốt là E, G, B, D, F. Còn các nốt giữa hai dòng kẻ có thể nhớ theo câu “Fải Ăn Cùng Em” hoặc nối bốn chữ cái lại thành FACE tức là gương mặt trong tiếng Anh. Tương tự, trong khóa Fa, bạn có thể sử dụng câu “Gọi Bạn Đi Fượt À” để nhớ thứ tự các nốt là G, B, D, F, A. Các nốt giữa hai dòng kẻ có thể nhớ theo câu “Ăn Cùng Em Gái”. Sử dụng phương pháp này giúp việc học nhạc trở nên thú vị và sinh động hơn.
- Vị trí của nối Đô giữa (C4) và đối xứng nhau
Để học đàn piano, một trong những mẹo quan trọng là bạn phải bắt đầu bằng việc chọn nốt Đô giữa (C4) làm điểm tham chiếu để xác định vị trí khởi đầu. Sau đó, bạn cần nhớ vị trí nốt C giữa để định vị các nốt trên bàn phím đàn. Nhờ cách làm này, bạn sẽ có thể sử dụng mười ngón tay của mình để đánh trên bàn phím đàn. Trong đó, bạn sẽ dùng các ngón tay bên phải để đánh trên các nốt của khóa Sol, và các ngón tay bên trái để đánh trên các nốt của khóa Fa.
Khi bạn đặt hai bàn tay lên bàn phím đàn, mỗi ngón tay của bạn sẽ tương ứng với một nốt trên bàn phím. Các nốt này sẽ được phản chiếu qua bàn tay đối diện và các dòng kẻ trên bàn phím cũng sẽ phản chiếu nhau. Ví dụ, ngón tay số hai trên bàn tay trái sẽ đặt trên nốt B và ngón tay số hai trên bàn tay phải sẽ đặt trên nốt D. Những nốt này tương ứng với hình ảnh phản chiếu của nhau khi được ghi ký hiệu.
Thực tế cho thấy rằng nhiều người học đàn piano có thể nhớ vị trí của nốt C giữa bàn phím đàn. Lý do cho điều này là bởi chỉ có 9 nốt trên 10 ngón tay, gồm F-G-A-B-C-D-E-F-G, để theo dõi. Điều này làm cho các nốt này trở nên quan trọng trong việc nhận dạng âm nhạc và giúp bạn dễ dàng học và chơi đàn hơn.
Cách nhận dạng các nốt trên bàn phím đàn không chỉ dừng lại ở việc chọn nốt C giữa làm điểm tham chiếu, mà còn có thể áp dụng các tấm gương phản chiếu để nhận dạng ra các nốt khác. Bằng cách này, tất cả các nốt C trên bàn phím đàn đều có vị trí đối xứng nhau, cả trên tay trái lẫn tay phải. Và không chỉ có nốt C, các nốt B, A và G cũng có tấm gương phản chiếu tương ứng với các nốt D, E và F.
Với việc nhớ vị trí của các nốt cơ bản và áp dụng nguyên tắc của tấm gương phản chiếu đối xứng, bạn có thể dễ dàng nhận dạng các nốt trên bàn phím đàn. Việc này giúp cho bạn có thể điều khiển bàn tay trên bàn phím đàn một cách chính xác và linh hoạt hơn, từ đó giúp tăng hiệu quả trong việc học và chơi đàn.
- Vị trí của nốt C
Khi bắt đầu học đàn piano, vị trí nốt C là điểm khởi đầu quan trọng và quen thuộc, tuy nhiên với mỗi tay của bạn, vị trí này sẽ khác nhau. Ngón cái của tay phải đặt trên nốt C giữa (C4), còn ngón út của tay trái đặt trên nốt C cách vị trí nốt C giữa một quãng tám về phía tay trái (C3). Sau đó, một ngón tay trong mỗi tay sẽ được đặt liên tiếp trên các nốt nhạc tiếp theo: C, D, E, F, G.
Ngoài ra, một cách khác để bắt đầu học các nốt nhạc trên đàn piano là sử dụng 10 nốt nhạc trên 10 ngón tay. Trong đó, năm nốt nhạc nằm ở bên tay trái và năm nốt nhạc nằm ở bên tay phải. Từ vị trí của nốt C ban đầu, bạn có thể mở rộng sang các nốt nhạc khác nằm bên ngoài vị trí ban đầu của nốt C.
Các nốt C trên đàn piano đều phản chiếu đối xứng với nhau, bao gồm các nốt C ở bên tay trái (C1, C2, C3) và các nốt C ở bên tay phải (C5, C6, C7). Nốt C bên tay phải có hình dạng giống số 2 khi nhìn từ trên xuống, trong khi nốt C bên tay trái có hình dạng giống số 2 khi nhìn từ dưới lên. B phản chiếu đối xứng với D, A phản chiếu đối xứng với E và G phản chiếu đối xứng với F. Tất cả những điều này sẽ giúp bạn dễ dàng nhận biết các nốt nhạc và vị trí trên bàn phím piano.
Mặc dù việc sử dụng các vị trí nốt C có nhược điểm là các nốt nhạc ở bên tay trái có vẻ rất độc lập so với các nốt nhạc bên phía tay phải, tuy nhiên khi bạn đã nắm rõ các nốt ở vị trí nốt C trên mỗi tay, bạn sẽ dễ dàng di chuyển sang các nốt ở bên ngoài vị trí của nốt C đó. Bạn sẽ nhanh chóng tiếp cận với một loạt các nốt quen thuộc để luyện tập. Vì vậy, việc bắt đầu học các nốt nhạc từ vị trí nốt C là một cách tiếp cận dễ dàng và hiệu quả để bắt đầu đọc và chơi nhạc trên đàn piano.
- Ghi chú cột mốc để nhớ
Việc học cách nhận diện các nốt nhạc quan trọng trên khuông nhạc là một kỹ năng vô cùng quan trọng đối với việc đọc nốt nhạc. Thông thường, để làm nổi bật các nốt nhạc quan trọng, bạn nên đánh dấu chúng trên khuông nhạc. Việc nhận diện các nốt nhạc này sẽ giúp bạn đọc nốt nhạc dễ dàng hơn nhiều.
Nếu bạn đang học cách nhận diện các nốt nhạc quan trọng trên khóa Sol, hãy tham khảo các ví dụ sau đây:
Ví dụ 1: Nốt G thường được sử dụng làm nốt nổi bật trên khuông nhạc của khóa Sol. Việc nhận diện nốt G sẽ giúp bạn dễ dàng tìm các nốt khác trên khuông nhạc.
Ví dụ 2: Nếu bạn chỉ nhớ ba nốt ở ba mốc chính trên khuông nhạc, là C, B và A, bạn sẽ dễ dàng suy ra các nốt khác xung quanh chúng. Việc này sẽ giúp bạn đọc nốt nhạc một cách hiệu quả và chính xác hơn.
Ví dụ 3: Tương tự như ví dụ 2, nếu bạn nhớ ba nốt ở ba mốc chính trên khuông nhạc là E, B và F, bạn cũng có thể suy ra các nốt khác xung quanh chúng dễ dàng hơn.
Ví dụ 4: Để đọc nốt nhạc trên khuông nhạc của khóa Sol, bạn có thể nhớ năm nốt nổi bật ở năm vị trí chính trên khuông nhạc. Bao gồm dòng kẻ dưới cùng, dòng kẻ giữa dòng kẻ dưới cùng và dòng kẻ giữa, dòng kẻ giữa, dòng kẻ nằm giữa dòng kẻ giữa và dòng kẻ trên cùng, và dòng kẻ trên cùng của khuông nhạc theo thứ tự E, G, B, D, F.
Để nhận diện các nốt nhạc trên khuông nhạc trong khóa Fa, bạn cần tìm những nốt nhạc nổi bật trên khuông nhạc:
Ví dụ 1: Trong khóa Fa, nốt F thường được sử dụng như một nốt nhạc nổi bật để giúp bạn nhận ra các nốt khác trên khuông nhạc.
Ví dụ 2: nếu nhớ được vị trí của ba nốt nhạc ở ba mốc chính trên khuông nhạc, bạn chỉ cần nhớ các nốt nhạc ở dưới cùng, giữa và trên cùng của khuông nhạc theo thứ tự E, D, C.
Ví dụ 3: để nhớ ba nốt nhạc ở ba mốc chính trên khuông nhạc, bạn có thể ghi nhớ các dòng kẻ ở dưới cùng, giữa và trên cùng của khuông nhạc theo thứ tự G, D, A.
Ví dụ 4: Nếu muốn nhớ năm nốt nhạc tại năm mốc chính trên khuông nhạc, bạn cần ghi nhớ nốt nhạc tại các dòng kẻ khác nhau trên khuông nhạc: dòng kẻ dưới cùng, dòng kẻ nằm giữa dòng kẻ dưới cùng và dòng kẻ giữa, dòng kẻ giữa, dòng kẻ nằm giữa dòng kẻ giữa và dòng kẻ trên cùng, và dòng kẻ trên cùng của khuông nhạc. Trong khóa Fa, năm nốt nhạc này sẽ là G, B, D, F và A.
Những ví dụ trên chắc chắn sẽ giúp bạn nhận diện các nốt nhạc trong khóa Fa một cách dễ dàng và chính xác. Bạn có thể sử dụng các cách nhớ này để nhanh chóng và chính xác xác định các nốt nhạc trong các bản nhạc.
- Định vị các nốt nhạc nằm trên các dòng kẻ
Có một mẹo đơn giản và dễ nhớ để xác định các nốt nhạc trên các dòng kẻ của khóa Sol và khóa Fa bằng cách sử dụng bàn tay của bạn. Bạn có thể sử dụng bàn tay trái để đại diện cho các nốt trên các dòng kẻ của khóa Fa, và bàn tay phải để đại diện cho các nốt trên các dòng kẻ của khóa Sol.
Để xác định các nốt trên khóa Fa, bạn có thể sử dụng ngón út, áp út, giữa, trỏ và cái của bàn tay trái để đại diện cho các nốt G, B, D, F và A. Trong khi đối với khóa Sol, bạn có thể sử dụng ngón út, áp út, giữa, trỏ và cái của bàn tay phải để đại diện cho các nốt E, G, B, D và F.
Khi đã định vị được các nốt nhạc trên các dòng kẻ của cả hai khóa nhạc, bạn có thể dễ dàng suy ra các nốt nằm trên các khe là những nốt gì.
- Đọc theo khoảng cách của quãng
Học cách đọc nhạc theo khoảng cách quãng là một trong những cách hiệu quả nhất để bạn trở thành một tay đàn piano điêu luyện. Kỹ thuật này giúp bạn xác định khoảng cách giữa các nốt và di chuyển một cách trôi chảy từ nốt này sang nốt kia chỉ bằng cách quan sát các mẫu và hình dạng của quãng, thay vì phải xác định các nốt riêng lẻ. Mỗi quãng đều có một hình dáng độc đáo khi ghi nốt, với các quãng chẵn đi từ một dòng đến một khe, trong khi các quãng lẻ có hai nốt trên dòng kẻ hoặc hai nốt trong khe. Khi khoảng cách giữa các nốt trở nên lớn hơn, hai nốt sẽ cách xa nhau hơn.
Tuy nhiên, học cách đọc nốt trên đàn piano có thể khó khăn đối với những người mới bắt đầu như bạn. Để giúp mình đạt được hiệu quả cao trong quá trình học, bạn có thể kết hợp kỹ thuật đọc nốt theo quãng với các mẹo khác như sử dụng các vị trí trên bàn phím đàn và nhớ tên các nốt nằm xung quanh khuông nhạc để có thể đọc được quãng của các nốt. Điều này đặc biệt hữu ích khi bạn cần xác định các quãng giữa các nốt trong các vị trí đó.
Tóm lại, không có một mẹo nào được xem là đúng hoặc sai khi học cách đọc nốt trên đàn piano. Hãy tìm ra cách kết hợp các mẹo và kỹ thuật phù hợp nhất với bạn để đạt được mục tiêu của mình. Với sự cố vấn của các giáo viên đàn piano chuyên nghiệp và thực hành đều đặn, bạn sẽ cảm nhận được sự tiến bộ đáng kể trong việc đọc nốt trôi chảy của mình.
