-
Trong nghệ thuật trình diễn piano, không phải lúc nào bạn cũng có thời gian chuẩn bị sẵn sàng trước khi đệm cho ca sĩ. Đôi khi, bạn sẽ bị đặt vào tình huống “chữa cháy” – phải đệm ngay lập tức cho một ca khúc mà bạn chưa từng nghe qua hoặc chưa nắm rõ giọng của ca sĩ. Đây chính là lúc khả năng ứng tác và phản ứng nhanh của bạn được thử thách. Để xử lý tốt, bạn cần nắm chắc những bước cơ bản và có thêm những mẹo bổ sung để làm chủ tình huống, biến phần đệm trở nên tự tin, linh hoạt và giàu màu sắc.
Trước hết, bạn cần xác định nhanh tông (ton) giọng của bản nhạc. Cách tốt nhất là nhờ ca sĩ hát một đến hai câu hoặc thậm chí câu chót để đoán được cao độ trung tâm. Từ đây, bạn suy luận ngay xem bản nhạc thuộc giọng trưởng hay giọng thứ. Đây là bước nền tảng bởi nếu sai tông, toàn bộ phần đệm sẽ lạc hướng và gây khó cho người hát. Sau khi xác định giọng, bạn phải hình dung ngay ba hợp âm chính của giọng đó (T-S-D) cùng ba hợp âm song song trưởng – thứ và hợp âm cảm bậc VII để có một “bộ khung” cơ bản cho phần đệm.
Khi đã có khung hợp âm, bạn cần trao đổi nhanh với ca sĩ để chọn điệu phù hợp. Chẳng hạn, Ballad sẽ khác Boston, Chachacha sẽ khác Slowrock, và chính tiết điệu sẽ quyết định sắc thái của cả phần trình diễn. Ở phiên khúc A, bạn nên ưu tiên dùng ba hợp âm chính để làm rõ điệu thức trưởng hay thứ. Nếu tai thẩm âm của bạn tốt, bạn có thể bỏ qua bước thử này mà đi thẳng vào hợp âm chính xác cho từng phách mạnh. Ở các phiên khúc sau, bạn bắt đầu biến hóa bằng cách thay thế hoặc trộn các hợp âm họ hàng cùng chức năng, tạo nên sự đa dạng nhưng vẫn giữ tính thống nhất. Nguyên tắc là ở đầu và cuối câu, phải ưu tiên hợp âm chủ để giữ vững định hướng.
Trong lúc triển khai vòng hòa âm, bạn nên tận dụng các hợp âm bảy át để tăng lực hút về hợp âm chủ, ví dụ G7-C hay E7-Am. Các hợp âm Sus2, Sus4 cũng là lựa chọn tuyệt vời để thêm sự lạ tai, tạo sức căng nhẹ nhàng mà không phá vỡ dòng nhạc. Nếu muốn tăng kịch tính ở phần kết thúc đoạn, bạn có thể thêm hợp âm cảm bậc VII hoặc các hợp âm tăng giảm để tạo lực đẩy trước khi trở về hợp âm chủ. Ngoài ra, các hợp âm màu như add9, +6, +4 hay +5 sẽ giúp phần đệm có chiều sâu và mang nhiều sắc thái hơn.
Một mẹo quan trọng khác trong ứng tác là sử dụng “tai nghe nhanh” – tức khả năng vừa nghe vừa phản ứng. Khi ca sĩ thay đổi giai điệu hoặc luyến láy ngoài dự kiến, bạn phải tinh tế nhận ra để điều chỉnh hợp âm hoặc tiết điệu cho ăn khớp. Đây là kỹ năng chỉ có được bằng cách luyện tập thường xuyên qua nhiều thể loại nhạc. Bên cạnh đó, đừng quên giữ nhịp ổn định, vì nhịp vững chính là “phao cứu sinh” cho ca sĩ trong những lúc lạc tông hoặc quên giai điệu.
Trong thực tế, có những tình huống bạn chỉ có vài giây để khởi động phần đệm. Lúc đó, sự đơn giản lại là lựa chọn an toàn nhất. Bạn có thể rải hợp âm gốc xuyên suốt để giữ nền, sau đó dần dần thêm màu sắc bằng các hợp âm mở rộng khi đã nắm chắc cấu trúc bản nhạc. Nếu người hát còn lúng túng, bạn hãy dùng kỹ thuật nối và dẫn từ hợp âm này sang hợp âm kia để dìu họ vào đúng nhịp. Đây là một cách vừa tinh tế vừa hiệu quả, dù chưa hoàn hảo về hòa âm nhưng vẫn tạo được sự liền lạc.
Điều quan trọng nhất khi đệm ứng tác là tinh thần. Bạn cần giữ thái độ bình tĩnh, không tỏ ra bối rối vì chính sự tự tin của bạn sẽ truyền sang ca sĩ và giúp họ yên tâm hát. Cùng với đó là sự linh hoạt – biết khi nào nên giản lược, khi nào nên thêm thắt để giữ cân bằng cho toàn bộ tiết mục.
Một nghệ sĩ piano ứng tác giỏi không phải là người chơi phức tạp ngay từ đầu, mà là người biết lắng nghe, phản ứng nhạy bén và kiểm soát nhạc cụ để vừa hỗ trợ, vừa tỏa sáng. Khi nắm vững các bước phản ứng nhanh cùng những mẹo bổ sung trên, bạn sẽ không chỉ “chữa cháy” mà còn biến những tình huống bất ngờ thành cơ hội thể hiện bản lĩnh nghệ sĩ của mình.
Bài viết này của tôi được viết trên cơ sở dựa vào những kiến thức âm nhạc mà tôi đã được học cũng như những kinh nghiệm tập chơi đàn piano trong nhiều năm qua. Nếu bạn thấy những thông tin chia sẻ của tôi ở trên là hữu ích cho việc học đàn piano của bạn, xin hãy ủng hộ tôi bằng một cú click chuột vào website này nhé www.phuoc-partner.com. Cám ơn bạn rất nhiều và chúc bạn thành công chinh phục loại nhạc cụ khó tính này nhé. Xin chào bạn.
