Hợp âm đảo là hợp âm không ở thể gốc (hay còn gọi là nguyên vị), tức là âm Bass không nằm ở vị trí gốc của hợp âm nơi có âm vực thấp nhất của hợp âm. Hợp âm đảo có bốn công năng chính, trong đó công năng thứ nhất là giúp tạo ra hiệu ứng cho bè Bass theo chủ ý của bạn để bản nhạc được mượt mà, du dương, liền lạc với nhau. Đường đi của bè Bass hoặc là: (i) di chuyển theo bước lần qua bên phải hoặc qua bên trái theo 7 nốt của âm giai bản nhạc; (ii) di chuyển theo bước lần qua bên phải hoặc qua bên trái theo âm giai chromatic nửa cung; (iii) di chuyển theo các nốt nhạc có trong hợp âm của ô nhịp; (iv) lặp lại bè Bass.
Công năng thứ hai của hợp âm đảo là giúp sắp xếp lại các thế của hợp âm sao cho bạn dễ bấm nhất, đặc biệt là đối với những loại nhạc cụ không thể chơi đầy đủ các nốt nhạc trong hợp âm theo sự sắp xếp từ nốt gốc đi lên ví dụ như đàn guitar.
Công năng thứ ba của hợp âm đảo là giúp bè Bass tìm một vị trí khác để né nốt giai điệu ở bên tay phải ở các phách mạnh vì nếu để trùng âm thì sẽ không có hòa âm. Ví dụ, nốt giai điệu là C thì dù là hợp âm Đô trưởng (C) nhưng bạn nên chuyển thành hợp âm đảo là C/G để chơi nốt G thay vì nốt C vì nếu không thì sẽ bị trùng với nốt giai điệu.
Công năng thứ tư của hợp âm đảo là làm cho đơn giản hóa lối viết hợp âm dài dòng trong bản nhạc. Ví dụ, thay vì viết hợp âm CM7/B thì bạn sẽ viết lại cho ngắn gọn là C/B.
Nói chung, có hai loại hợp âm đảo là: (1) Hợp âm đảo dựa trên các nốt có trong hợp âm (tiếng Anh gọi là Invested chords), ví dụ như đối với các hợp âm ba nốt như Đô trưởng (có ba nốt là C E G) thì sẽ có hai thể đảo là: C/E (thể đảo 1) C/G (thể đảo 2), hoặc đối với hợp âm bốn nốt như hợp âm G7 (có bốn nốt là G B D F) thì có ba thể đảo là G/B (thể đảo 1), G/D (thể đảo 2), G/F (thể đảo 3). Nếu so với âm thanh của hợp âm gốc thì hợp âm đảo 1 cho âm thanh nhẹ nhàng vì trong hợp âm này có quãng sáu, thể đảo 2 cho âm thanh chắc chắn vì có quảng bốn và hợp âm đảo 3 cho âm thanh khó chịu phải giải quyết vì có quãng hai; và
(2) Hợp âm đảo có các nốt có trong âm giai của bản nhạc nhưng lại không có các nốt có trong hợp âm (tiếng Anh gọi là Slash chords). Ví dụ 1: C – C/B – Am giúp tạo hiệu ứng bè Bass đi xuống theo âm giai một cung. Ví dụ 2: Am – AmM7/G# – Am7/G – D/F# – F giúp tạo hiệu ứng bè Bass đi xuống theo Chromatic nửa cung. Ví dụ 3: Em – B7/F# – Em/G – Am – C7/Bb – Em/B – B7 – C giúp tạo hiệu ứng bè Bass đi lên theo Chromatic nửa cung. Ví dụ 4: Bb/G – Cm/G – Bb/G lặp lại bè Bass hay còn gọi là trì tục.
Bạn sẽ đặt câu hỏi tại sao khi sử dụng các nốt không có trong hợp âm làm bè Bass thì hợp âm đó sẽ bị thiếu nốt gốc của hợp âm thì làm sao âm thanh phát ra giống được với hợp âm đó cũng như có một số âm Bass lại nằm ngoài các nốt có trong âm giai ví dụ như di chuyển âm Bass theo lối chromatic nữa cung. Trả lời cho câu hỏi này đó là hợp âm đảo thực ra là một hợp âm khác nhưng lại có cùng họ hàng với ba hợp âm chính trong âm giai. Ví dụ, trong hợp âm C trưởng của bản nhạc có vòng hợp âm với các hợp âm ở phách mạnh như sau: C – Am – F – Dm – G – Am – D7 – G – C. Để âm Bass di chuyển liền bậc từ nữa cung đến một cung trong âm giai Đô trưởng (C), bạn sẽ sử dụng các hợp âm lướt (passing chord) ở các phách mạnh bằng cách sử dụng hợp âm 7 át ở các thể đảo cũng như các hợp âm thoáng qua ở thể đảo theo chức năng của các bậc T-S-D như sau: C – E7/B – Am – C7/G – F – A7/E – Dm – Ddim – G – E7/G# – Am – Em/G – D7sus4 – D7 G7sus4 – G7 – C.
Khi đệm đàn piano, để trình bày các hợp âm đảo thì tay trái của bạn sẽ chơi âm Bass ở thể đảo còn tay phải thì chơi hợp âm gốc. Ví dụ, hợp âm C/B thì tay trái sẽ bấm nốt B còn tay phải thì bấm hợp âm C (C E G).
Bài viết này của tôi được viết trên cơ sở dựa vào những kiến thức âm nhạc mà tôi đã được học cũng như những kinh nghiệm tập chơi đàn piano trong nhiều năm qua. Nếu bạn thấy những thông tin chia sẻ của tôi ở trên là hữu ích cho việc học đàn piano của bạn, xin hãy ủng hộ tôi bằng một cú click chuột vào website này nhé www.phuoc-partner.com. Cám ơn bạn rất nhiều và chúc bạn thành công chinh phục loại nhạc cụ khó tính này nhé. Xin chào bạn.
