Điệu Rumba là điệu nhạc rất phổ biến ở các nước nói tiếng Tây Ban Nha ví dụ như các nước Châu Mỹ La Tinh. Điệu Rumba thường được chia thành các nhánh nhỏ với các điệu sau đây: Rumba, Bolero, Mambo, Cha Cha Cha, Calypso, v.v… nhưng ở Việt Nam thì chỉ có hai điệu Rumba và Bolero là phổ biến nhất. Cần lưu ý rằng điệu Bolero Việt Nam và điệu Bolero nước ngoài về bản chất cũng có sự khác nhau đáng kể.
Điệu Rumba và điệu Bolero dù cùng chung một nhánh và có các bè Bass giống nhau ở các phách 1-3-4 và thường được chơi ở nhịp 2/4 hoặc 4/4 theo mẫu âm hình đệm dưới đây:
Nhấn mạnh dấu có dấn nhấn >
Tuy nhiên, giữa hai điệu này vẫn có bốn điểm khác biệt đặc trưng như sau:
- Điệu Rumba có nhịp độ (tempo) nhanh hơn điệu Bolero (điệu Rumba thường có tempo từ 80 – 100 trong khi điệu Bolero chỉ có tempo từ 64 – 78);
- Điệu Bolero thường được chơi rải ở nhịp thứ hai (chách chách chách) trong khi Điệu Rumba chỉ được chơi chập hợp âm một nhịp sau tiếng Bass đầu tăng;
- Điệu Rumba cần có một ít độ nảy staccato ở giữa phách 2 và phách 3 và giữa phách 3 và phách 4 trong khi điệu Bolero thì tiếng chách lại thường được chơi bình thường liền tiếng legato nhằm mục đích tạo sự hòa quyện để ra được chất ủy mị đặt trưng của điệu này; và
- Điệu Rumba thường được chơi với các bản nhạc nước ngoài hoặc nhạc Việt có tính chất sang trọng trong khi điệu Bolero lại được dành để chơi các bản nhạc Việt có tính chất buồn bả, ủy mị mang tính chất tự sự, có cấu trúc đơn giản, tiết tấu chậm đều, thường sử dụng nhịp 4/4, ít có sự biến đổi nhịp, ít có quãng cao, dễ hát, khi hát thì ca từ thường được luyến láy cho mềm mại và mùi mẫn. Ca từ thì có tính chất bình dân, có nhiều vần và dễ nhớ.
Từ mẫu âm hình đệm Bass 1-3-4 căn bản nêu trên, bạn phải biết cách mở rộng mẫu âm hình đệm để có được sự đa dạng cũng như làm dày thêm mẫu âm hình đệm khi cần thiết, đặc biệt là ở đoạn điệp khúc B. Chẳng hạn, ở đoạn phiên khúc A, bạn sẽ không chơi theo riff (tiết tấu) trống của điệu này nếu bạn chơi điệu này trên đàn Organ mà chỉ nên chơi theo cách rải hợp âm (ví dụ như rải móc đơn) để phát huy thế mạnh của đàn piano là đệm rải nhưng vẫn giữ được cái chất của điệu Rumba hay Bolero ở phần tay trái (đó là có nhấn vào các phách 1-3-4).
Lưu ý, cả hai điệu Rumba và Bolero đều thường dùng dấu lặng để tạo chú ý. Theo đó, khi chơi hết một đoạn nhạc nào đó, bạn sẽ cân nhắc tạm thời dừng đệm bằng kỹ thuật dấu lặng có nhịp cộng với một hoặc hai nốt kiệu nào đó (tùy vào khoảng trống của khuông nhạc tại vị trí đó là ít hay nhiều và cũng tùy vào việc các nốt giai điệu của bản nhạc mà bạn sẽ dùng sẽ là nốt móc đơn, nốt móc kép, hoặc nốt móc đơn liên ba). Ví dụ, nếu bản nhạc có nhiều nốt móc đơn thì bạn nên dùng nốt móc đơn vì nếu dùng nốt móc kép thì nhịp độ ở chỗ đó sẽ bị nhanh quá và không phù hợp với bản nhạc đó.
Ở đoạn phiên khúc A hay đoạn phiên khúc A1, bạn nên chơi Điệu Rumba theo mẫu âm hình đệm chuẩn cho phần mẫu âm hình đệm của tay trái 1-3-4 như trên. Tuy nhiên, ở phần cao trào của đoạn điệp khúc B thì sẽ làm dày thêm mẫu âm hình đệm bằng cách rải thêm hai móc kép tương tự như khi chơi điệu Bolero để từ phách thứ nhất vào phách thứ hai và/hoặc bạn sẽ thay nốt đen ở phách số 3 và phách số 4 trong mẫu âm hình đệm bằng các nốt móc đơn. Tùy lúc, bạn cũng có thể chuyển bớt một phần mẫu âm hình đệm của tay trái sang tay phải để tay phải phụ giúp nếu vào thời điểm đó tay phải không bận chơi giai điệu, lót câu, chạy ngón. Việc chuyển bớt một phần mẫu âm hình đệm như vậy có mục đích là làm thay đổi tạm thời mẫu âm hình đệm nhằm thay đổi sắc thái của phần mẫu âm hình đệm để không làm cho nó bị lặp đi lặp lại gây nhàm chán cho người nghe và cũng giúp tay trái được tạm thời nghỉ ngơi cho đở mỏi tay.
Khi chơi điệu Rumba, bạn nên ưu tiên dùng mẫu âm hình đệm chủ đạo có các âm 1 và âm 5 trong hợp âm (âm 3 thường không được ưu tiên sử dụng) và tay phải khi được giao nhiệm vụ hỗ trợ một phần mẫu âm hình đệm cho tay trái thì cần chập hợp âm có độ nẫy một ít để làm cho bản nhạc có tính chất sang trọng. Bên cạnh đó, chỉ nên đạp nhẹ pedal để không chỉ giúp giảm tiếng ồn mà còn làm tăng độ nảy để ra được chất của điệu Rumba. Tuy nhiên, với điệu Bolero thì bạn nên dùng mẫu âm hình đệm chủ đạo có tất cả các âm 1, 3 và 5 trong hợp âm vì tính chất của điệu này là buồn rầu, ủy mị, tự sự.
Bài viết này của tôi được viết trên cơ sở dựa vào những kiến thức âm nhạc mà tôi đã được học cũng như những kinh nghiệm tập chơi đàn piano trong nhiều năm qua. Nếu bạn thấy những thông tin chia sẻ của tôi ở trên là hữu ích cho việc học đàn piano của bạn, xin hãy ủng hộ tôi bằng một cú click chuột vào website này nhé www.phuoc-partner.com. Cám ơn bạn rất nhiều và chúc bạn thành công chinh phục loại nhạc cụ khó tính này nhé. Xin chào bạn.
