Có nhiều người chơi đàn piano đã lâu nhưng vẫn chơi một cách đơn điệu, không truyền cảm, sinh động và nghe có hồn. Hay theo cách khác, làm sao để bạn có thể chơi piano như một người chơi piano chuyên nghiệp? Làm được điều đó thật sự là vô cùng khó khăn và có khi là không bao giờ làm được nếu bạn không biết cách đúng. Tuy nhiên, nếu chịu khó học hỏi thì cách này cũng không phải là quá khó, bạn chỉ cần tập trung chú ý vào một số mẹo sau đây:
-
- Khi chơi đàn, bạn nên chọn tốc độ nhịp (tempo) phù hợp với tiết điệu của bản nhạc và tính chất của tiết điệu đó. Đồng thời, bạn cần giữ cho tốc độ nhịp ổn định trong từng đoạn để không cho nhịp bị chạy nhanh hoặc chậm hơn tốc độ gốc làm dồn cục hoặc dàn trải âm thanh của bản nhạc. Tuy nhiên, khi chuyển từ đoạn phiên khúc vào phần cao trào của đoạn điệp khúc, bạn có thể tăng tốc độ nhịp lên một chút để tạo sự tươi vui và rộn ràng của phần điệp khúc, nhưng tốc độ vẫn phải phù hợp với nội dung và tính chất của bản nhạc;
- Để tránh làm cho người nghe bị nhàm chán, khi gặp bản nhạc có mô-típ tương tự được lặp lại nhiều lần, bạn có thể lơi nhịp một chút ở phần giai điệu của tay phải (đặc biệt là ở các tiết điệu chậm như Boston, Ballad, Slow Rock), nhưng vẫn đảm bảo chơi đúng nhịp ở phần mẫu âm hình đệm của tay trái bằng cách đạp chân trái để giữ nhịp cho bản nhạc. Ngoài ra, bạn có thể chơi đoạn phiên khúc của bản nhạc theo kiểu lơi nhịp hay giãn nhịp, và sau đó khi vào đoạn điệp khúc hoặc khi lặp lại đoạn phiên khúc đó, bạn mới vào đúng nhịp nhằm tạo sự khác biệt về nhịp trong đoạn được lặp lại;
- Để tăng tính sáng tạo của giai điệu của bản nhạc, bạn nên sử dụng các nốt nằm ngoài hợp âm, ví dụ như nốt qua, nốt thêu, nốt thoát, nốt nhấn, nốt hoãn âm, nốt treo âm, nốt tiền âm, nốt đổi âm, nốt lưu âm thông qua các quãng thuận như quãng ba, quãng bốn, quãng năm, quãng sáu, quãng tám, cùng với các thủ pháp biểu diễn như âm dựa, âm vỗ, láy rền, láy chùm, trill. Điều này giúp tô điểm cho nốt giai điệu, làm cho nó không bị khô cứng và trở nên mềm mại và uyển chuyển hơn. Bạn có thể tìm hiểu thêm về cách sử dụng các nốt ngoài hợp âm trong Quyển sách hướng dẫn này;
- Để tạo ra âm thanh du dương cho tiếng đàn piano, bạn nên điều khiển cường độ của âm thanh bằng cách sử dụng lực ngón tay mạnh, nhẹ để nhấn các ngón tay của bạn vào các phách mạnh và phách mạnh vừa của tiết điệu mà bạn đã chọn ở cả hai tay. Bạn cần chơi theo tiết tấu của bản nhạc và theo tiết điệu mà bạn đã chọn thông qua máy đập nhịp (metronome) hoặc đạp chân trái theo nhịp. Nếu chơi xen kẽ giữa những chỗ mạnh và chỗ nhẹ, bạn có thể tạo ra một luồng sóng mạnh nhẹ hình sin liên tục để đưa sự biểu cảm của bạn vào bản nhạc. Điều này sẽ giúp bản nhạc nghe truyền cảm và hấp dẫn hơn so với việc giữ lực ngón tay như nhau xuyên suốt bản nhạc.
Về tiết nhịp, các phách mạnh thường đặt ở đầu mỗi ô nhịp, trong khi các phách mạnh vừa (nếu có) sẽ nằm giữa ô nhịp. Về tiết tấu, mỗi điệu nhạc đều có phần nhấn nhá theo đặc trưng riêng của nó. Trong đoạn điệp khúc, đặc biệt là ở các phần cao trào, khi cần sử dụng cường điệu, bạn cần tăng lực đánh từ từ, dồn dập bằng các kỹ thuật chơi như tiết tấu móc kép, fill-in, chạy ngón, Tutti hay ngắt nhịp bất ngờ để dẫn từ đoạn phiên khúc vào đoạn điệp khúc.
Nếu bạn có thể tập luyện và làm chủ được các kỹ thuật trên, nó sẽ giúp giai điệu bên tay phải hòa quyện với phần mẫu âm hình đệm bên tay trái và tạo nên một luồng sóng mạnh nhẹ liên tục nối tiếp nhau, tạo sự nhịp nhàng, dịu dàng và truyền cảm cho bản nhạc;
- Việc chơi đàn piano không chỉ yêu cầu các kỹ năng cơ bản như giữ nhịp và nắm chắc nốt nhạc, mà còn đòi hỏi khả năng điều chỉnh cường độ âm thanh sao cho phù hợp với giai điệu của bản nhạc. Trong quá trình chơi, việc điều chỉnh mức độ mạnh nhẹ của âm thanh sẽ phụ thuộc vào cả giai điệu của tay phải và mẫu âm hình đệm tiết điệu của tay trái. Tuy nhiên, vì tay trái phải đảm nhiệm vai trò giữ nhịp và Bass, nên âm thanh của tay trái phải thấp hơn âm thanh của tay phải khoảng từ một tám đến một mười.
Nếu muốn tạo ra các cảm xúc khác nhau và làm nổi bật những phần quan trọng của bản nhạc, bạn nên sử dụng những kỹ thuật như tiết tấu móc kép, fill-in, chạy ngón, tutti và đặc biệt là tạo nhịp dồn dập ở những đoạn như đoạn điệp khúc. Điều này sẽ giúp làm nổi bật những điểm nhấn trong bản nhạc và tạo ra hiệu ứng âm thanh phong phú hơn. Ngoài ra, nếu bản nhạc có phần lời, bạn nên chú ý đến nội dung của ca từ để điều chỉnh âm lượng cho phù hợp để phản ánh ngữ nghĩa của chúng với từng đoạn cụ thể trong bản nhạc.
- Bạn nên thay đổi vị trí các nốt giai điệu lên hoặc xuống một đến hai quãng tám so với bản nhạc gốc và kết hợp với âm lượng khác nhau ở từng vị trí quãng tám để tạo hiệu ứng cho bản nhạc. Khi giai điệu lên cao với nhiều âm treble hơn, bạn nên chơi to lên và ngược lại, khi giai điệu xuống thấp có nhiều âm bass, bạn nên chơi nhỏ hơn;
- Bạn nên thay đổi một phần tiết tấu và bố cục của giai điệu cũng như mẫu âm hình đệm của tay trái để tránh nhàm chán. Ví dụ, nếu giai điệu của bản nhạc có nhiều cụm liên ba móc đơn liên tiếp, bạn có thể thay thế một số cụm liên ba móc đơn đó bằng các cụm liên ba móc kép. Bạn cũng nên sử dụng mẫu âm hình đệm xếp hẹp trong vòng một quãng tám ở đoạn phiên khúc và mẫu âm hình đệm xếp rộng ở đoạn điệp khúc. Khi lặp lại bản nhạc một lần nữa, bạn nên trộn cả hai cách xếp âm hình đó lại với nhau và thực hiện sự thay đổi liên tục. Mặc dù các mẫu âm hình đệm cần được thống nhất ít nhất là trong mỗi đoạn, nhưng không phải lúc nào cũng nên giữ nguyên mẫu cả. Nếu không, bản nhạc của bạn sẽ trở nên đơn điệu và nhàm chán. Khi chơi một bản nhạc nào đó, bạn nên sử dụng nhiều loại mẫu âm hình đệm khác nhau cho tay trái và thay đổi tiết tấu của tay trái trong từng câu trên từng đoạn của bản nhạc để cho bản nhạc thêm phong phú;
- Bạn có thể tạo hiệu ứng bằng cách thay đổi vị trí của các nốt giai điệu lên hoặc xuống một hoặc hai quãng tám so với bản nhạc gốc. Bạn cũng nên điều chỉnh âm lượng ở từng vị trí quãng để tăng giảm độ lớn của giai điệu. Điều này có thể giúp tạo ra hiệu ứng âm nhạc mới, ví dụ như khi giai điệu càng lên cao thì chơi càng to và ngược lại khi giai điệu xuống thấp thì chơi nhỏ lại;
- Bạn cũng nên thay đổi một phần tiết tấu và bố cục của giai điệu cũng như thế bấm của mẫu âm hình đệm của tay trái để tránh nhàm chán. Theo đó, nếu trong bản nhạc có nhiều cụm liên ba móc đơn liên tiếp thì bạn có thể thay thế một vài cụm liên ba móc đơn đó bằng các cụm liên ba móc kép. Bạn nên sử dụng mẫu âm hình đệm xếp hẹp trong vòng một quãng tám ở đoạn phiên khúc và mẫu âm hình đệm xếp rộng ở đoạn điệp khúc. Khi lặp lại bản nhạc một lần nữa, bạn có thể trộn cả hai cách xếp lại với nhau và thay đổi qua lại liên tục. Điều này giúp tạo ra sự đa dạng trong bản nhạc;
- Bạn có thể thay đổi giọng của giai điệu bằng cách nâng lên hoặc hạ xuống một quãng 3, quãng 6 hay quãng 8 (đây là các quãng thuận nghe hay). Điều này thường được áp dụng khi bạn muốn lặp lại một đoạn cao trào nào đó trong bản nhạc, thường là đoạn điệp khúc. Hoặc nếu bản nhạc được lặp đi lặp lại nhiều lần thì ở lần lặp lại sau cùng bạn nên thay đổi giọng tăng lên ở một trong các quãng trên. Điều này giúp tạo ra sự mới mẻ trong bản nhạc của bạn;
- Khi chơi piano, cách chơi rõ tiếng của giai điệu rất quan trọng và do đó, bạn cần giữ độ ngân đủ trường độ của nốt giai điệu trên phím đàn. Sau khi chơi xong một nốt, bạn cần giữ ngón tay của bạn ở phím đó cho đủ trường độ của nốt rồi sẽ chuẩn bị chơi sang phím khác trước khi giở ngón tay ra khỏi phím đó. Việc này giúp tránh tình trạng âm thanh bị lem giữa nốt đã chơi và nốt sắp chơi và giúp tạo nên một âm thanh liền mạch, không bị gián đoạn;
- Trong đa số các trường hợp, khi nốt giai điệu di chuyển lên cao về phía bên tay phải, âm thanh của giai điệu cần được chơi lớn hơn để tạo hiệu ứng cao trào trong đoạn điệp khúc hoặc nhằm tạo cân bằng giữa âm Bass và âm Treble khi âm Bass nhỏ dần và âm Treble tăng lên. Ngược lại, khi nốt giai điệu đi xuống càng thấp thì nên chơi âm thanh nhỏ hơn để tránh bị ồn;
- Khi gặp bản nhạc có nhiều chỗ có nhịp dài nhưng lại không có nốt giai điệu ở đó, bạn nên sử dụng kỹ thuật chạy ngón hoặc fill-in để lấp đầy vào các khoảng trống ở đó. Có nhiều cách chạy ngón hoặc fill-in khác nhau, tùy thuộc vào các thế bấm và cách chơi của mỗi người. Tuy nhiên, quan trọng là bạn phải chơi sao cho đủ số nhịp và phối hợp tốc độ hai tay nhanh gọn, kết hợp với chân dùng pedal để tạo ra âm thanh liền mạch khi chạy ngón hoặc fill-in trên các quãng khác nhau;
- Để tạo cân bằng, bạn nên phối hợp hai tay của mình một cách nhịp nhàng. Trong trường hợp đoạn nhạc dài mà lại có ít hoặc không có nốt giai điệu thì tay phải của bạn có thể giúp đệm phụ một phần mẫu âm hình của tay trái hoặc chơi cùng với tay trái tạo ra một đoạn chạy ngón nào đó để lấp vào chỗ trống và làm cho bản nhạc thêm phần phong phú. Khi chạy ngón, bạn cần chạy đúng số nhịp và phối hợp với pedal để giảm tiếng ồn;
- Bạn nên ngắt pedal kịp thời và đúng lúc, đặc biệt là khi chuyển từ hợp âm trước sang hợp âm sau, để tránh âm thanh bị lem. Ngoài ra, khi Bass di chuyển theo bước liên tục bên tay trái hoặc khi chồng hợp âm liên tục bên tay phải, bạn cũng nên tạm ngắt pedal để tránh bị ồn;
- Trong những ô nhịp không có nốt giai điệu ví dụ như khi hết một câu hoặc một đoạn ở đoạn phiên khúc, tay phải của bạn có thể lót câu bằng cách sử dụng các thủ pháp biểu diễn như âm dựa ngắn và âm dựa dài, âm vỗ, láy chùm, láy rền để tô điểm. Điều này cũng giúp tạo hiệu ứng khác biệt cho từng đoạn của bản nhạc;
- Trong khí nhạc (tức là bản nhạc chỉ có tiếng đàn chứ không có lời ca), bạn có thể sử dụng dấu gạch ngang (-) để phân chia từng câu và đoạn trong bản nhạc, nhằm tạo các hiệu ứng khác nhau cho từng đoạn và giúp tách biệt chúng. Điều này cũng giúp loại bỏ sự áp đặt của giọng nói trong quá trình chơi đối với người nghe, để họ có thể chuẩn bị cho một giọng mới nào đó của bạn. Trong trường hợp bản nhạc có lời, dấu gạch ngang cũng giúp ca sĩ và các nhạc công có thêm thời gian nghỉ để thở để chuẩn bị cho phần tiếp theo;
- Để tạo sự đa dạng cho giai điệu và tránh gây nhàm chán cho người nghe, bạn nên thay đổi liên tục các kỹ thuật ở tay phải, ví dụ như vừa rải hợp âm, trill, tremolo quãng ba, quãng sáu, quãng năm, quãng tám (đây là các quãng thuận tay dễ nghe), tutti, v.v…;
- Bạn cũng có thể sử dụng kỹ thuật chồng hợp âm tay phải ở các quãng thuận, ví dụ như quãng ba, quãng sáu, quãng bốn, quãng năm, quãng tám hoặc chồng từ hai đến ba quãng cùng một lúc ở các phần cao trào của đoạn điệp khúc hoặc ở một đoạn giai điệu tiêu biểu nào đó trong bản nhạc. Điều này sẽ giúp giai điệu có bè, tạo độ dày và chắc chắn hơn;
- Bạn cũng có thể áp dụng các kỹ thuật piano như glissando, staccato, legato để tạo thêm sắc thái cho phần giai điệu;
- Khi chơi nhạc, phần âm Bass bên tay trái của bạn cần di chuyển một cách hợp lý từ hợp âm này sang hợp âm khác sao cho âm thanh được hòa quyện với nhau. Để làm được điều này, có một số kỹ thuật mà bạn có thể áp dụng. Thứ nhất, bạn có thể sử dụng kỹ thuật hợp âm đảo để các âm Bass được di chuyển liền bậc theo âm giai đã chọn của bản nhạc. Thứ hai, bạn có thể di chuyển theo lối chromatic nửa cung, tức là di chuyển từ nốt này sang nốt kế tiếp trên bàn phím. Thứ ba, bạn có thể di chuyển theo các nốt có trong hợp âm để giữ cho âm thanh hài hòa. Thứ tư, bạn có thể di chuyển theo các quãng thuận được lặp đi lặp lại, ví dụ như các quãng ba trưởng, quãng ba thứ, quãng sáu trưởng, quãng sáu thứ, quãng tám đúng, quãng bốn đúng, quãng năm đúng);
- Ngoài ra, bạn cũng có thể thay đổi tiết điệu đã chọn của bản nhạc hoặc sử dụng kỹ thuật trộn kiểu đệm cũ và kiểu đệm mới để tạo ra âm thanh phong phú hơn. Mặc dù tiết tấu của chúng sẽ khác nhau nhưng sẽ kết hợp với nhau. Ví dụ, bản nhạc sử dụng tiết điệu Bolero, Chachacha, Rhumba có thể được chơi lại với tiết điệu Pop-Ballad hoặc ngược lại trong cùng một bản nhạc;
- Trong quá trình chơi nhạc, không phải lúc nào bạn cũng phải chơi đầy đủ và chuẩn mực từ đầu đến cuối bản nhạc. Đôi khi, trong đoạn phiên khúc, bạn có thể sử dụng một mẫu âm hình đệm không đầy đủ của tiết điệu đã chọn ở phần mẫu âm hình đệm của tay trái. Đồng thời, bạn có thể thay đổi thế bấm của hợp âm bằng cách sử dụng hợp âm đảo, hoặc dùng các hợp âm màu khi cần ngân dài từ bốn nhịp trở lên để tạo sự đơn giản. Chỉ khi đến phần cao trào của đoạn điệp khúc thì tay trái của bạn mới đệm đầy đủ mẫu âm hình đệm của tiết điệu;
- Bạn nên tận dụng các nốt 2, 9, 7 có trong âm giai của bản nhạc để tạo thêm màu sắc và phong phú cho phần mẫu âm hình đệm của tay trái;
- Ngoài ra, bạn cũng nên sử dụng các hợp âm màu như hợp âm Sus2, Sus4, hợp âm át, hợp âm tăng, giảm, hợp âm trưởng 7, 9, 11, 13 tại những ô nhịp thích hợp trong bản nhạc để tạo thêm sắc thái cho phần mẫu âm hình đệm tay trái thay vì chỉ sử dụng bảy hợp âm cơ bản của âm giai; và
- Sau cùng, bạn cũng có thể thay đổi hòa âm của bản nhạc dựa trên các hợp âm song song, bà con, họ hàng, cháu chắt của các hợp âm đã chọn. Hoặc bạn có thể thay đổi hòa âm theo một phong cách chơi nhạc mới mẻ nào đó, chẳng hạn như Blues Jazz, để làm mới bản nhạc. Tất cả những điều này sẽ giúp bản nhạc của bạn trở nên sinh động, thú vị, rõ ràng, logic và mạch lạc hơn.
Bài viết này của tôi được viết trên cơ sở dựa vào những kiến thức âm nhạc mà tôi đã được học cũng như những kinh nghiệm tập chơi đàn piano trong nhiều năm qua. Nếu bạn thấy những thông tin chia sẻ của tôi ở trên là hữu ích cho việc học đàn piano của bạn, xin hãy ủng hộ tôi bằng một cú click chuột vào website này nhé www.phuoc-partner.com. Cám ơn bạn rất nhiều và chúc bạn thành công chinh phục loại nhạc cụ khó tính này nhé. Xin chào bạn.
