Trong nghệ thuật đệm hát piano, giang tấu (interlude) chính là chiếc cầu nối tinh tế giữa các đoạn nhạc, vừa giúp giữ mạch cảm xúc liền mạch, vừa tạo cơ hội cho người nghệ sĩ khoe kỹ thuật và màu sắc cá nhân. Nếu dạo đầu mở ra không gian, điệp khúc đẩy cao trào thì giang tấu lại là khoảng nghỉ xen kẽ, nơi cả ca sĩ lẫn khán giả được “hít thở” trước khi trở lại với giai điệu chính. Vì vậy, giang tấu không chỉ đơn giản là một đoạn nhạc chen giữa, mà còn là mảnh đất sáng tạo, nơi người chơi piano thể hiện tư duy hòa âm, tiết tấu và cảm xúc.
Thông thường, giang tấu có độ dài bằng một đoạn nhạc tiêu biểu nào đó của bản nhạc, hoặc có thể lặp lại hai lần nếu quá ngắn, nhưng khi lặp phải có sự biến hóa để tránh nhàm chán. Trường độ giang tấu thường lớn hơn đoạn dạo đầu, thường rơi vào các độ dài chẵn như 8, 12, 16 hay 32 ô nhịp, vừa đủ để tạo không khí mà vẫn không làm loãng bố cục bài hát.
Có nhiều cách sáng tạo giang tấu. Đơn giản nhất, bạn có thể chọn nguyên mẫu một đoạn điệp khúc B rồi đưa vào, giữ nguyên cả cao độ lẫn tiết tấu, hoặc chỉ giữ tiết tấu nhưng thay đổi cao độ để làm mới. Cao hơn một chút, bạn lấy một nhân tố đặc trưng trong điệp khúc, rồi thêm bớt nốt theo âm giai của hợp âm chủ, sau đó phát triển thành một đoạn giai điệu mới. Khi làm vậy, bạn phải luôn để “khoảng thở” trong giang tấu để phân định rõ mạch nhạc.
Một lựa chọn phổ biến khác là dựa vào vòng hòa âm. Bạn có thể lấy vòng hợp âm của điệp khúc, bổ sung hợp âm màu như +6, 7, 9, 4 để tạo âm hưởng phong phú, hoặc thậm chí sáng tác vòng hòa âm mới cho phần phát triển của riêng mình. Trên nền vòng hòa âm ấy, bạn có thể áp dụng nhiều thủ pháp: chồng hợp âm cả hai tay, rải hợp âm cả hai tay, chồng hợp âm ở tay trái kết hợp rải giai điệu ở tay phải, hoặc ngược lại.
Nếu thấy giang tấu quá ngắn, bạn có thể chơi lại một lần nữa nhưng không được giống hoàn toàn. Ở lần đầu, hãy để nốt đơn giản, ít nốt kép, còn lần thứ hai hãy tăng mật độ nốt, thêm liên ba, liên sáu để tạo độ rộn ràng, giàu năng lượng. Lúc này, bạn có thể kết hợp chồng âm ba, năm để dày tiếng, trộn với rải nốt, hoặc đan xen cụm liên ba, liên sáu với chồng hợp âm để phô diễn kỹ thuật.
Ngoài ra, giang tấu còn có thể khai thác tiết tấu của phiên khúc hoặc điệp khúc để biến tấu. Chẳng hạn, nếu bản nhạc có cấu trúc A1 – A2 – B – A3, bạn có thể lấy tiết tấu của A2 rồi dẫn theo hợp âm để đi vào B, hoặc lấy tiết tấu của B rồi biến tấu để quay lại A1. Như vậy, giang tấu vừa gắn kết mạch nhạc, vừa tạo sự liền lạc tự nhiên.
Một yếu tố quan trọng khi soạn giang tấu là dòng dịch chuyển giai điệu. Thông thường, giai điệu nên đi theo hình lượn sóng – lên rồi xuống – để tạo sự mềm mại, uyển chuyển. Tuy nhiên, nếu có ý đồ đặc biệt, bạn có thể phá cách bằng cách bám vào mẫu đệm hợp âm. Điều quan trọng là phải kết hợp được chồng hợp âm, chạy giai điệu theo hình sóng và mẫu âm hình đệm để đoạn giang tấu đa dạng nhưng vẫn giữ “chất” của bản nhạc gốc.
Về hòa âm, các nốt giai điệu ở phách mạnh cần rơi đúng vào nốt hợp âm để tạo sự vững chắc. Những âm giai điệu phát triển mà trùng với nốt hợp âm ở phách mạnh, nhất là âm bass, nên được tiết chế để tránh đơn điệu. Nhưng nếu luôn né bass thì giai điệu sẽ nghèo nàn, vì vậy cần đan xen linh hoạt: có đoạn tránh, có đoạn hòa cùng bass để tăng sự phong phú. Bạn có thể dùng cách này để tạo đối thoại giữa giang tấu và giai điệu chính, khiến phần chuyển tiếp thêm hấp dẫn.
Điểm then chốt để có một giang tấu hay là sự cân bằng giữa kỹ thuật và cảm xúc. Nó không nên chỉ là “phần chen vào” mà phải trở thành một đoạn nhạc mang cá tính, vừa giữ chất của bài hát gốc, vừa khoe được dấu ấn riêng của người chơi. Một giang tấu được soạn khéo léo sẽ khiến khán giả không chỉ chờ giai điệu chính, mà còn háo hức thưởng thức những đoạn dạo giữa – nơi nghệ sĩ được thỏa sức sáng tạo và truyền tải cảm xúc riêng của mình.
Bài viết này của tôi được viết trên cơ sở dựa vào những kiến thức âm nhạc mà tôi đã được học cũng như những kinh nghiệm tập chơi đàn piano trong nhiều năm qua. Nếu bạn thấy những thông tin chia sẻ của tôi ở trên là hữu ích cho việc học đàn piano của bạn, xin hãy ủng hộ tôi bằng một cú click chuột vào website này nhé www.phuoc-partner.com. Cám ơn bạn rất nhiều và chúc bạn thành công chinh phục loại nhạc cụ khó tính này nhé. Xin chào bạn.
