Chào mừng bạn đã quay trở lại với chuyên mục quản trị công ty luật của tôi sau khi bạn có thể đã đọc qua những chủ đề thú vị khác trong quyển sách Hướng dẫn khởi nghiệp với nghề luật sư của tôi. Xin mời bạn tiếp tục tham khảo một chủ đề khác cũng rất thú vị của quyển sách này nhé.
………………
Chọn nghề là một trong những quyết định vô cùng quan trọng trong cuộc đời của mỗi con người, bên cạnh quyết định chọn bạn đời khi đến tuổi kết hôn. Người xưa có câu: “Tậu trâu, cưới vợ, xây nhà” để chỉ ba việc quan trọng nhất trong cuộc đời của mỗi người. “Tậu trâu” được xem là quá trình chọn nghề và là công việc quan trọng đầu tiên nhất trong cuộc đời. Chọn sai nghề có thể dẫn đến nhiều hệ lụy vô cùng lớn cho bản thân bạn. Nếu bạn muốn chọn lại nghề cho mình trong tương lai, có khả năng cao là bạn không còn cơ hội nữa vì hoàn cảnh vào thời điểm đó sẽ không cho phép bạn làm chuyện đó. Bạn chỉ có thể than thở và chịu trách nhiệm cho quyết định chọn nghề sai lầm của mình khi còn trẻ.
Nghề luật sư cũng vậy, thông qua truyền thông, sách vở, phim ảnh, v.v…, đã có không ít bạn trẻ đã hiểu sai về nghề này và sẵn sàng như con thiêu thân lao vào mà không chịu tìm hiểu kỹ càng trước để biết về những mặt trái của nó. Vì vậy, để giúp bạn có được cái nhìn toàn diện về nghề luật sư, dưới đây là vài ngộ nhận phổ biến về nghề luật sư để bạn tham khảo.
Làm luật sư để cứu người
Có lẽ bạn đã quen thuộc với hình ảnh luật sư trong các bộ phim truyền hình, họ luôn tìm cách giúp đỡ những người yếu thế trong xã hội khi những người đó gặp tình trạng “ngàn cân treo sợi tóc”. Thực đúng là mục đích của nghề luật sư là cứu giúp những người gặp phải vấn đề pháp lý phải đi hầu tòa, nhưng bạn nên nhớ rằng không phải ai trở thành luật sư đều phải cứu người trong những tình huống như vậy. Ví dụ, có những luật sư làm việc cho doanh nghiệp với vai trò luật sư nội bộ, chỉ tư vấn cho chủ doanh nghiệp cách tuân thủ quy định pháp luật có liên quan đến doanh nghiệp. Hoặc có luật sư chỉ chuyên tư vấn pháp lý cho khách hàng trong các giao dịch mua bán hoặc sáp nhập, mà không ra tòa hay trung tâm trọng tài với tư cách là luật sư biện hộ cho khách hàng. Ngoài ra, còn có một số luật sư lại không tham gia tư vấn pháp lý hoặc tranh tụng, mà dành trọn thời gian của họ cho việc viết sách luật, dạy luật hoặc làm trọng tài viên ở các trung tâm trọng tài thương mại. Vì vậy, bạn không nên nhầm lẫn về điều này. Khi bạn cố gắng trở thành luật sư nhưng buộc phải làm một công việc trái nghề như vậy, bạn sẽ cảm thấy thất vọng, mất phương hướng và điều đó có thể gây tổn thương đến niềm đam mê nghề nghiệp của bạn.
Làm luật sư sẽ giỏi thuộc lòng
Đôi khi bạn thấy những luật sư biện hộ xuất hiện ở các tòa án, trên màn ảnh, trong các buổi phỏng vấn trên truyền hình hoặc trả lời pháp luật trên báo chí. Họ thường trích dẫn một cách chi tiết những quy định của pháp luật có liên quan từ các văn bản pháp luật ví dụ như luật, nghị định, thông tư, nghị quyết, công văn khi bàn về một chủ đề pháp lý có tính chất thời sự nào đó. Tuy nhiên, xin đừng ngộ nhận rằng luật sư là người có trí óc siêu phàm và giỏi thuộc lòng các văn bản quy phạm pháp luật. Bạn có biết đâu mỗi luật sư thường chỉ có được thế mạnh trong một vài lĩnh vực pháp luật chuyên môn nào đó và họ thường phải dành khá nhiều thời gian để tìm đọc và nghiên cứu các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan đến những lĩnh vực pháp luật đó để phục vụ cho công việc hành nghề chuyên môn của mình hàng ngày. Vì vậy, họ chắc là sẽ nhớ kỹ một vài điều khoản quan trọng nào đó của các văn bản pháp luật đó để từ đó suy ra các văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan. Tuy nhiên, đối với những lĩnh vực pháp luật không thuộc sở trường của họ, họ chỉ nhớ những quy định cơ bản hay chung chung mà thôi.
Bên cạnh đó, trước khi ra tòa hay trung tâm trọng tài, ghi hình phỏng vấn, viết báo, hoặc trả lời pháp luật, luật sư thường dành khá nhiều thời gian để tìm kiếm các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan để trích dẫn cho phù hợp. Do đó, khi bạn thấy họ trích dẫn các quy định của pháp luật một cách lưu loát, bạn có thể nhầm tưởng rằng họ đã thuộc lòng các văn bản pháp luật đó. Tuy nhiên, bạn biết không, luật sư là một trong những nghề nghiệp cần sự tư duy và óc phân tích, phán đoán, đánh giá vấn đề pháp lý, tìm hướng giải quyết sao cho hợp tình hợp lý, biết cách tìm đọc và chọn lựa các quy định của pháp luật có liên quan. Điều này góp phần không nhỏ trong việc tạo nên thành công của nghề luật sư.
Làm luật sư sẽ cãi giỏi
Từ lâu, trong xã hội đã có quan niệm cho rằng ai hành nghề luật sư thì đều phải ra tòa hay trung tâm trọng tài để bào chữa cho khách hàng, nên luật sư còn được gọi vui là “thầy cãi”. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng không phải tất cả luật sư đều ra tòa án hay trung tâm trọng tài để bảo vệ quyền lợi khách hàng. Có những luật sư chỉ làm luật sư tư vấn cho các công ty luật độc lập hoặc làm luật sư nội bộ trong các doanh nghiệp, v.v…, mà những công việc đó lại không yêu cầu họ phải có khả năng cãi giỏi.
Nếu là luật sư tranh tụng và phải ra tòa án hoặc trung tâm trọng tài, bạn cần nhớ rằng luật sư phải cãi lý với mục đích thuyết phục hội đồng xét xử đồng tình với những lập luận pháp lý chặt chẽ và logic của mình dựa trên các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan, những bằng chứng thu thập được và sự phân tích pháp lý rõ ràng cũng như cách trình bày logic và mang tính thuyết phục, chứ không phải là hùng hổ, cố cãi cho bằng được để giành chiến thắng.
Tóm lại, việc cãi của luật sư ở đây là cãi lý dựa trên những lập luận pháp lý chặt chẽ và logic, không phải là nói nhanh, nói dài, giọng to, khỏe so với luật sư của bên đối nghịch của khách hàng để giành chiến thắng.
Là luật sư đương nhiên được xã hội tôn trọng
Đúng là luật sư cũng giống như bác sĩ, là hai trong số các nghề nghiệp được xem là cao quý mà từ xưa đến nay mọi người trong xã hội đều đặc biệt tôn trọng. Họ được xem là những người có học vấn cao trong lĩnh vực chuyên môn của mình, so với những người làm các công việc bình thường. Bên cạnh đó, họ biết rõ pháp luật, nên luôn tuân thủ nghiêm chỉnh pháp luật. Họ là tấm gương sáng cho những người bình thường khác, và có mục tiêu nghề nghiệp cốt yếu là cứu giúp người khác khỏi những vấn đề pháp lý của họ.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng luật sư cũng chỉ là người cung cấp dịch vụ có tính chất đặc thù và bạn chính là người cung cấp loại dịch vụ đặc thù đó. Vì vậy, đừng lầm tưởng rằng bạn đang ban phát ân huệ cho khách hàng và do đó khách hàng luôn phải tôn trọng bạn. Thực tế là khách hàng đang tạo ra công việc và trả thù lao cho bạn.
Là người cung cấp dịch vụ tương tự như các loại dịch vụ khác, bạn vẫn phải biết cách quan tâm, chăm sóc khách hàng một cách chủ động, làm cho khách hàng hài lòng về năng lực chuyên môn, kỹ năng hành nghề và thái độ phục vụ của bạn. Chỉ khi làm được điều đó, bạn mới mong được khách hàng trả phí dịch vụ pháp lý hậu hĩnh cũng như tôn trọng bạn, và sẽ trở thành khách hàng lâu dài của bạn.
Làm luật sư để làm giàu
Chắc bạn đã biết, hiếm có người nào hành nghề luật sư mà sẽ trở thành tỷ phú đô la trên thế giới. Ở Việt Nam cũng vậy, hiếm có người nào hành nghề luật sư mà được biết đến là triệu phú đô la. Có thể bạn đã thấy một vài luật sư rất nổi tiếng trên báo chí và truyền hình thông qua các vụ án đình đám mà họ tham gia. Họ có công ty luật riêng, nhà cao cửa rộng, được mời làm luật sư đại diện cho các khách hàng là công ty đại chúng hay tập đoàn lớn, và được mời trình bày, diễn thuyết ở nhiều diễn đàn, hội thảo chuyên đề pháp luật khác nhau, v.v… Tuy nhiên, luật sư vẫn chỉ là người thực hiện công việc chuyên môn và công ty luật của họ chỉ là nhà cung cấp dịch vụ pháp lý.
Nói chung, dịch vụ pháp lý của luật sư dựa vào sự tin tưởng của khách hàng và phí dịch vụ pháp lý của luật sư thường dựa trên số giờ làm việc thực tế mà họ đã bỏ ra cho các công việc pháp lý của khách hàng. Với tư cách là người thực hiện công việc chuyên môn theo yêu cầu của khách hàng, luật sư thường phải trực tiếp thực hiện công việc pháp lý đó cho khách hàng thay vì nhờ đồng nghiệp của mình trợ giúp.
Tuy nhiên, luật sư cũng chỉ có 24 giờ mỗi ngày để làm tất cả các công việc từ vệ sinh cá nhân, ăn uống, làm việc, ngủ nghỉ, giải trí, công việc gia đình, con cái và các công tác xã hội, v.v… Do đó, luật sư khó có thể gia tăng số giờ tính phí dịch vụ pháp lý của mình. Vì vậy, luật sư sẽ không thể gia tăng thu nhập của mình theo cấp số nhân trong thời gian ngắn để trở nên giàu có như những người hoạt động trong các lĩnh vực ngành nghề khác.
Bạn cũng nên biết rằng số lượng luật sư chính thức ở Việt Nam hiện nay được cho là khá nhiều. Trong số đó, không ít luật sư chỉ có mức thu nhập trung bình hoặc thậm chí là thu nhập thấp, buộc họ phải làm những công việc không phù hợp với chuyên môn hoặc phải làm thêm các công việc trái nghề để có thu nhập ổn định. Vì vậy, bạn đừng nhìn vào một nhóm nhỏ các luật sư thành đạt để kết luận rằng nghề luật sư luôn mang lại vinh quang, phú quý cho những người theo đuổi nghề này. Nếu đã chọn luật sư là nghề nghiệp của mình, bạn cần cố gắng vượt qua những đồng nghiệp khác để thành công với nghề luật sư. Đây là một trong những nghề nghiệp có tính chất cạnh tranh rất cao trong xã hội, và bạn cần cố gắng để chinh phục bản thân để đạt được thành công với nghề này.
Làm luật sư để thay đổi quy định bất công của pháp luật
Đúng là khi làm nghề luật sư, bạn sẽ có nhiều cơ hội để đọc và phân tích các văn bản quy phạm pháp luật so với những người làm việc trong các ngành nghề khác. Do đó, bạn có cơ hội tuyệt vời để đóng góp ý kiến của mình cho các dự thảo sửa đổi hoặc bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật đang tồn tại, hoặc tham gia đóng góp vào việc xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật mới, giúp cho hệ thống pháp luật của Việt Nam ngày càng đầy đủ, toàn diện và hoàn thiện hơn. Đặc biệt, trong bối cảnh hội nhập kinh tế sâu rộng và nhanh chóng ở Việt Nam hiện nay, điều này càng trở nên cần thiết hơn bao giờ hết.
Thực tế là, đó là một trong những cách thiết thực nhất để hỗ trợ cho cộng đồng và xã hội. Vì vậy, nếu bạn đã chọn luật sư là nghề nghiệp của mình, hãy cố gắng tận dụng những cơ hội này để đóng góp cho sự phát triển của pháp luật và đem lại lợi ích cho cộng đồng và xã hội.
Tuy nhiên, bạn nên nhớ rằng không phải tất cả các ý kiến của bạn với tư cách là luật sư đều được các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền lắng nghe và thực hiện, dù những ý kiến đó có thể được xem là hợp lý và có ích. Điều này bởi vì trong xã hội luôn tồn tại những nhóm lợi ích khác nhau, và đôi khi các văn bản quy phạm pháp luật mới được ban hành phải bảo đảm tính cân bằng của các nhóm lợi ích đó, hoặc do những hoàn cảnh chính trị đặc biệt mà các nhà lập pháp và hành pháp buộc phải ban hành các quy định để quản lý một số hoạt động, dù các quy định đó có thể chưa hoàn hảo hoặc còn nhiều thiếu sót.
Do đó, công việc chính của bạn là đọc và nghiên cứu để nắm rõ tinh thần của các quy định pháp luật mới, sau đó tư vấn lại cho khách hàng. Nếu có cơ hội, bạn cũng có thể tham gia đóng góp ý kiến chuyên môn của mình tại các hội thảo, hội nghị chuyên đề pháp luật. Tuy nhiên, việc sửa đổi, bổ sung hay ban hành các quy định pháp luật mới hay không nên để cho các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền và các nhà làm luật ở Quốc Hội quan tâm và thực hiện theo những lộ trình phù hợp với tình hình phát triển chính trị, kinh tế, xã hội của Việt Nam tại thời điểm đó. Bởi vì trong xã hội luôn có các nhóm lợi ích khác nhau và đôi khi các văn bản quy phạm pháp luật mới được ban hành phải dung hòa lợi ích của các nhóm lợi ích đó hoặc vì một hoàn cảnh chính trị nào đó mà các nhà lập pháp và hành pháp buộc phải ban hành các văn bản quy phạm pháp luật mới để quản lý một vài loại hình hoạt động nào đó, dù các quy định đó có thể chưa thật sự phù hợp hay còn nhiều thiếu sót.
Làm luật sư để trở thành nhà lãnh đạo
Đồng ý rằng hiện nay, ở nhiều nước trên thế giới, có khá nhiều lãnh đạo của các đảng phái chính trị là luật sư hoặc đã từng học chuyên ngành luật tại các trường đại học danh tiếng. Ngoài ra, có nhiều nguyên thủ quốc gia cũng có xuất thân từ luật sư, chẳng hạn như cựu Tổng thống Mỹ Bill Clinton, nguyên Thủ tướng Anh Margaret Thatcher và nguyên Thủ tướng Anh Tony Blair. Các nhân vật này đã từng hành nghề luật sư chuyên nghiệp trước khi được bầu vào các chức vụ Tổng thống, Thủ tướng của đất nước họ.
Tại Việt Nam, một số nhà lãnh đạo cấp Nhà nước cũng có bằng đại học luật, ví dụ như cố Chủ tịch nước Trần Đại Quang, nguyên Chủ tịch nước Trương Tấn Sang. Tuy nhiên, đừng hiểu lầm rằng việc làm luật sư sẽ mang lại cơ hội trở thành người có chức vụ cao trong bộ máy Nhà nước. Hàng năm, hàng ngàn cử nhân luật tốt nghiệp từ các trường đại học uy tín và một vài ngàn cử nhân luật nhận chứng chỉ hành nghề luật sư để trở thành luật sư chính thức. Do đó, cơ hội để trở thành lãnh đạo của một trong các cơ quan quản lý Nhà nước là không cao, trừ khi bạn có một số ngoại lệ đặc biệt nào đó.
Ngoài ra, nghề luật sư còn giúp bạn có được những kiến thức pháp luật quý báu cùng với các năng lực chuyên môn và kỹ năng hành nghề, ví dụ như kỹ năng phân tích vụ việc, kỹ năng trình bày và thuyết trình. Những kỹ năng này rất hữu ích trong công tác hành chính của các cơ quan quản lý Nhà nước, và do đó sẽ làm gia tăng cơ hội cho bạn được làm việc ở vị trí công chức hoặc chuyên viên tại các cơ quan quản lý Nhà nước khi bạn dự thi tuyển công chức tại các địa phương trong cả nước hàng năm. Tuy nhiên, điều này không đảm bảo rằng bạn sẽ chắc chắn trở thành lãnh đạo tại các cơ quan quản lý Nhà nước. Thực tế, nhiều tiêu chuẩn xét tuyển lãnh đạo của các cơ quan quản lý Nhà nước còn yêu cầu ứng viên phải có những yếu tố khác, chẳng hạn như tham gia đảng phái chính trị, ví dụ như ứng viên phải là đảng viên của Đảng và được Đảng giới thiệu ứng cử.
Làm luật sư để biết luật rồi tìm cách lách luật
Nhiều bạn trẻ cho rằng làm nghề luật sư thì phải biết rõ quy định của pháp luật. Khi đã biết như vậy, luật sư sẽ có xu hướng không chỉ tư vấn cho khách hàng của họ cách thức để tuân thủ pháp luật, mà còn tìm kiếm những khe hở của pháp luật, hay còn gọi là vùng xám – nơi pháp luật chưa quy định tới hoặc nếu có quy định đi chăng nữa thì cũng chưa thật sự rõ ràng và chi tiết. Từ đó, khách hàng của họ sẽ biết cách lách luật để thực hiện những hành vi có lợi cho họ nhưng lại tạo ra rủi ro vi phạm pháp luật và phương hại đến trật tự xã hội.
Về điểm này, bạn nên nhớ rằng một trong những khả năng chuyên môn của luật sư là phân tích pháp luật, tìm hiểu ý định của nhà làm luật trong các văn bản quy phạm pháp luật khi có những quy định chưa thật sự rõ ràng. Mục đích chính của việc này là tư vấn cho khách hàng của họ làm thế nào để tuân thủ quy định của pháp luật theo như ý định ban đầu của nhà làm luật, tránh trường hợp khách hàng của họ vô tình hiểu sai rồi làm sai. Từ đó, khách hàng của họ có thể bị xem là có hành vi vi phạm pháp luật khi bị cơ quan quản lý Nhà nước có thẩm quyền kiểm tra, thanh tra.
Tuy nhiên, cần nhớ rằng một trong những đạo đức chuyên môn của luật sư là tuân thủ các quy định của pháp luật cũng như giúp đở khách hàng của họ tuân thủ pháp luật, thay vì tìm cách lách luật để phục vụ cho lợi ích cá nhân. Luật sư có trách nhiệm bảo vệ lợi ích chung của Nhà nước, cộng đồng và xã hội, đồng thời giúp đỡ khách hàng của họ giảm bới các rủi ro pháp lý và tiếp tục hoạt động trong khuôn khổ của pháp luật.
Việc phân tích pháp luật cũng hỗ trợ luật sư trong việc gợi ý cho các nhà làm luật và các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền thay đổi quy định của pháp luật sao cho phù hợp, rõ ràng và đầy đủ nhất. Mặc dù trong thực tế, một số luật sư, khi biết được khe hở của pháp luật, đã cố tình tư vấn cho khách hàng của họ cách thức để lách luật nhằm phục vụ lợi ích riêng của khách hàng. Tuy nhiên, những luật sư dạng này chỉ chiếm một phần vô cùng nhỏ trong cộng đồng luật sư và việc này cũng sẽ có thể gây ra rủi ro pháp lý không đáng có cho khách hàng của họ. Trong trường hợp đó, những luật sư đó không phải là được vô can mà sẽ có thể bị liên lụy nếu có những hệ quả pháp lý nghiêm trọng xảy ra với các khách hàng của họ.
Bài viết này của tôi được viết chủ yếu dựa vào những kiến thức pháp luật bao quát mà tôi đã được học ở trường đại học cũng như những kinh nghiệm hành nghề luật sư chuyên sâu của tôi trong gần 25 năm qua. Nếu bạn thấy rằng những thông tin chia sẻ của tôi ở trên là hữu ích cho việc theo đuổi đam mê với nghề luật sư của bạn, xin hãy ủng hộ tôi bằng một cú click chuột vào website này nhé www.phuoc-partner.com. Cám ơn bạn rất nhiều và chúc bạn thành công chinh phục nghề luật sư của mình. Xin chào bạn.
