Trong nghệ thuật đệm hát piano, dẫn kiệu (Tacet) đóng vai trò như một “khoảng lặng có chủ ý”, giúp ca sĩ dễ dàng lấy hơi, bắt nhịp và đi vào giai điệu một cách mượt mà. Từ gốc La tinh, Tacet nghĩa là “im lặng”, nhưng trên piano, đây không phải sự ngừng chơi hoàn toàn mà là một kỹ thuật tinh tế, tạo khoảng nghỉ hợp lý để bản nhạc thêm giàu sắc thái và tạo sức hút cho người nghe.
Có hai nhóm dẫn kiệu cơ bản: khi không có giai điệu và khi có giai điệu. Với trường hợp không có giai điệu, Tacet thường xuất hiện sau đoạn dạo đầu hoặc cuối phiên khúc để mời gọi ca sĩ bước vào phần hát. Trong khi đó, dẫn kiệu khi có giai điệu lại gắn liền với tiết tấu, hòa âm và thường dùng để giữ sự liền lạc, tránh rời rạc. Đặc biệt, hai dạng chính là dẫn kiệu lấy đà (giúp ca sĩ có điểm tựa, phổ biến nhất) và dẫn kiệu không lấy đà (chỉ ngắt nhẹ, ít gặp hơn).
Với những bản nhạc cần cao trào liền mạch như khi chuyển từ phiên khúc A sang điệp khúc B, Tacet thường ít được dùng vì nó có thể làm gián đoạn sự dâng trào. Ngược lại, ở những tiết tấu nhanh như Chachacha, Slowrock, việc Tacet kéo dài tối đa 2 phách sẽ tạo khoảng thở hợp lý. Với tiết tấu chậm như Ballad, Boston, chỗ nghỉ sẽ ngắn hơn, đủ cho ca sĩ lấy hơi mà không mất nhịp.
Trong cách chơi, người nghệ sĩ có thể lựa chọn nốt móc đơn, móc kép, liên ba móc đơn hoặc bỏ bớt nhịp ở phách yếu để tạo điểm nhấn. Một nguyên tắc quan trọng là Tacet thường bắt đầu từ phách nhẹ và kết thúc ở phách mạnh hoặc mạnh vừa, như một cú “dừng có điểm rơi”, để ca sĩ bước vào giai điệu chính xác và tự nhiên nhất.
Ngoài ra, có thể kết hợp kỹ thuật Tutti trong dẫn kiệu. Khi đó, Tacet được áp dụng ở những chỗ giai điệu tạm ngưng, dựa trên nền hòa âm và có thể tạo sức hút bằng cách giải quyết hợp âm át 7 về hợp âm chủ. Người chơi có thể rải hoặc chồng hợp âm, thêm thắt nốt luyến để tăng hiệu ứng, nhưng cần chú ý đến sắc thái tổng thể để không phá vỡ sự cân bằng.
Trong trường hợp dẫn kiệu cùng giai điệu, nghệ sĩ có thể chọn các nốt trong hợp âm, rải giai điệu trên nền âm giai của hợp âm chủ hoặc kết hợp cả hai để tránh sự đơn điệu. Một lưu ý quan trọng là hướng đi của hợp âm và hòa âm cần đồng bộ, và dẫn kiệu trong phần đệm không nên kéo dài quá nhiều, chỉ vừa đủ để “lót đường” cho giai điệu tiếp theo.
Với piano độc tấu, dẫn kiệu cần được xử lý khác biệt. Người chơi có thể đặt nó cao hoặc thấp hơn giai điệu một đến hai quãng tám để tạo tầng âm, hoặc giảm cường độ để giữ cho giai điệu chính nổi bật. Ngược lại, trong đệm hát, Tacet không quan trọng ở quãng nào vì ca sĩ đã đảm nhận giai điệu, điều cốt yếu là hai tay phải đủ nốt hợp âm để giữ nền nhạc vững chắc.
Một yếu tố tinh tế khác là tiết tấu: nốt dẫn kiệu không nên trùng khớp hoàn toàn với tiết tấu của giai điệu mà cần được biến đổi – ngắn hơn, dài hơn hay linh hoạt hơn – để tạo sự tương phản và tránh nhàm chán. Nếu lặp lại đúng tiết tấu của giọng hát, piano sẽ dễ hòa lẫn vào giai điệu, làm mất đi chức năng dẫn dắt của Tacet.
Tóm lại, dẫn kiệu không chỉ là “sự im lặng” mà còn là một nghệ thuật kiểm soát nhịp thở và không gian âm nhạc. Nó giúp ca sĩ bắt nhịp dễ hơn, bản nhạc trở nên uyển chuyển, và khán giả có được cảm giác chờ đợi, rồi vỡ òa khi giai điệu chính vang lên. Người nghệ sĩ piano khi hiểu rõ và sử dụng khéo léo 10 cách dẫn kiệu sẽ biến Tacet từ một thủ pháp kỹ thuật thành “bí quyết” để làm chủ không gian biểu diễn, dẫn dắt cảm xúc người nghe từ lắng đọng đến thăng hoa.
Bài viết này của tôi được viết trên cơ sở dựa vào những kiến thức âm nhạc mà tôi đã được học cũng như những kinh nghiệm tập chơi đàn piano trong nhiều năm qua. Nếu bạn thấy những thông tin chia sẻ của tôi ở trên là hữu ích cho việc học đàn piano của bạn, xin hãy ủng hộ tôi bằng một cú click chuột vào website này nhé www.phuoc-partner.com. Cám ơn bạn rất nhiều và chúc bạn thành công chinh phục loại nhạc cụ khó tính này nhé. Xin chào bạn.
