Trong nghệ thuật ca hát kết hợp cùng piano, hát bè luôn giữ vai trò quan trọng để tạo nên chiều sâu và sức hút cho bản nhạc. Nếu giai điệu chính là “linh hồn”, thì bè chính là “đôi cánh” nâng đỡ, làm cho giai điệu thêm rực rỡ và đầy màu sắc. Có hai cách hát bè phổ biến nhất được sử dụng: hát bè hòa âm và hát bè phức điệu.
Hát bè hòa âm được hiểu đơn giản là hai người hát cùng một lúc, một người hát giai điệu chính, người còn lại hát bè thấp hơn hoặc cao hơn, thường cách nhau một quãng tám. Trong nhiều trường hợp, thay vì chỉ dừng lại ở quãng tám, người hát bè có thể chọn quãng ba hoặc quãng năm để tạo màu sắc hòa âm phong phú hơn. Ví dụ, khi ca sĩ hát nốt A, người hát bè có thể chọn C (quãng ba) hoặc E (quãng năm) để hòa quyện. Chính sự kết hợp này tạo nên một không gian âm nhạc dày dặn và giàu cảm xúc. Khi đệm bằng piano, tay trái sẽ đảm nhiệm phần bass và mẫu đệm giữ nhịp, còn tay phải có thể bè theo quãng ba hoặc quãng năm để tăng sự cộng hưởng cho giai điệu. Tuy nhiên, nếu chơi độc tấu piano, bè nên đặt thấp hơn giai điệu để tránh làm lu mờ tuyến chính.
Hát bè phức điệu, hay còn gọi là hát đuổi, là một hình thức khác đầy thú vị. Thay vì cùng cất giọng đồng thời, một người hát trước, người còn lại hát sau với cùng giai điệu nhưng lệch nhau về thời gian. Hình thức này mang lại hiệu ứng đối thoại trong âm nhạc, giống như hai giọng hát đang “chơi trò đuổi bắt”. Trong hợp xướng hoặc song ca, hát phức điệu tạo ra sự chồng lớp giai điệu, đem lại cảm giác phong phú và nhiều tầng bậc. Người chơi piano khi đệm cho hát bè phức điệu cần tinh tế hơn, bởi không chỉ giữ nhịp chắc chắn, mà còn phải biết lựa chọn hợp âm và mẫu đệm sao cho không lấn át sự đan xen phức hợp giữa hai giọng hát.
Một trong những yếu tố cốt lõi của hát bè là sự tuân thủ luật hợp âm. Không phải lúc nào người hát bè cũng có thể duy trì quãng ba hay quãng năm so với giai điệu chính. Đôi khi, để tránh sự “va chạm” với hợp âm đang vang lên, quãng bè cần phải thay đổi linh hoạt. Ví dụ, khi giai điệu rơi vào nốt D và hợp âm là G (gồm G – B – D), nếu bè quãng ba là F thì sẽ không phù hợp vì F không nằm trong hợp âm G, lại rơi vào phách mạnh. Khi đó, giải pháp là nâng bè lên G để đảm bảo đúng luật hòa âm. Chính sự uyển chuyển này tạo nên sự hài hòa giữa bè và giai điệu, đồng thời giúp bản nhạc trở nên mượt mà, tự nhiên.
Để hát bè tốt, điều kiện tiên quyết là phải hiểu rõ giai điệu của bản nhạc. Người hát bè không chỉ cần chắc nhịp mà còn phải rèn luyện khả năng cảm âm để xử lý tình huống khi quãng bè không còn phù hợp. Việc luyện tập thường xuyên theo các quãng cơ bản như quãng ba, quãng năm, quãng tám sẽ tạo nền tảng vững chắc. Từ đó, người hát có thể linh hoạt thay đổi theo ngữ cảnh của hợp âm. Người chơi piano cũng nên kết hợp luyện tập song song giữa việc bè tay phải với giai điệu hát và giữ nhịp tay trái, để khi đệm thực tế vừa nâng đỡ được ca sĩ, vừa làm nhạc phong phú hơn.
Nghệ thuật hát bè, dù là hòa âm hay phức điệu, đều đòi hỏi sự lắng nghe, tinh tế và sự phối hợp ăn ý giữa các giọng hát và nhạc cụ. Một bè phụ nếu được xử lý khéo léo sẽ không chỉ làm đẹp cho giai điệu chính mà còn biến phần trình diễn trở thành một tác phẩm nghệ thuật hoàn chỉnh, đầy cảm xúc và giàu chiều sâu.
Bài viết này của tôi được viết trên cơ sở dựa vào những kiến thức âm nhạc mà tôi đã được học cũng như những kinh nghiệm tập chơi đàn piano trong nhiều năm qua. Nếu bạn thấy những thông tin chia sẻ của tôi ở trên là hữu ích cho việc học đàn piano của bạn, xin hãy ủng hộ tôi bằng một cú click chuột vào website này nhé www.phuoc-partner.com. Cám ơn bạn rất nhiều và chúc bạn thành công chinh phục loại nhạc cụ khó tính này nhé. Xin chào bạn.
